Druga wojna światowa, jedna z najstraszniejszych i najokrutniejszych wojen, przetrzebiła szeregi nauczycieli Gimn. i Lic. im. R. Traugutta w Częstochowie. Na honorowym miejscu umieszczona tablica poległych i zamęczonych nauczycieli świadczy o tym fakcie. Dzisiejszy uczeń Lic. im. R. Traugutta, przechodząc obok tej tablicy, nawet nie wyobraża sobie, ile cierpień musiał doznać Polak w tamtych czasach, gdy chciał zachować wierność swej Ojczyźnie. Nie ma najmniejszego pojęcia o tym, w jakich warunkach pracowali w ponurych dniach okupacji zarówno nauczyciele jak i uczniowie.
Pamiątkowa tablica zawiera nazwiska następujących nauczycieli Lic. im. R. Traugutta, którzy zginęli za Ojczyznę w ostatniej wojnie: dyr. Dominik Zbierski, profesorowie: Franciszek Chmura, Alfred Gadomski, Kazimierz Kutyba, dr Ignacy Schreiber, Józef Spytkowski. Zamordowani, zamęczeni, zaszczuci... Dziś pozostały tylko po nich nazwiska na tablicy. A każde nazwisko to przecież niepowtarzalne życie, które oni oddali za wielką sprawę. Ale widocznie tak musiało być, by ci, którzy po nich przyjdą, mieli wzór i zachętę do ofiarnej pracy dla nowych pokoleń. Ci, którzy pozostali i którym udało się przetrwać okrutne dni, nie siedzieli oczywiście z założonymi rękami. w podziemiu, w tajnych kompletach uczniowskich spełniali swój obywatelski obowiązek. I spełnili go jak najlepiej. Dowód? Młodzi wychowankowie, którzy wyszli z kompletów, nie zatracili nic ze swej narodowej godności.
Jeśli nie udało im się ukończyć nauki w czasie okupacji, podjęli ją natychmiast, gdy władze Polski Odrodzonej otworzyły na oścież podwoje szkół.
Zaroiło się od młodzieży. Na prostych często nieheblowanych ławach, przy naprędce zbitych stołach, chwiejących się od ciężaru pochylonych nad nimi głów, mrowie młodych ludzi chłonęło każde słowo tych, którzy ocaleli i którzy swoją wiedzę teraz przekazywali innym, by tworzyć nową, wielką przyszłość narodu. W niespełna kilka lat spośród młodych wyrośli nowi działacze, nowi entuzjaści polskości i tego wszystkiego, co dobre, piękne i sprawiedliwe.